Jevgenij Ivanovich Zamjatin

J. I. Zamjatin (1. februar 1884. – 10. mart 1937.)

Teror prozirnih zidova

Istoriju nauchne fantastike nisu, ma kako to paradoksalno zvuchalo, gradili samo pisci koji su joj se u potpunosti, celokupnim opusom, posvetili, naprotiv, veliki je broj autora koji su u pojedinim trenucima svog stvaralashtva ulazili u tematske okvire ovog zhanra da bi, potom, odlazili za drugim interesovanjima. No, dela „Mi” Jevgenija Zamjatina i „1984” Dzhordzha Orvela svedoche da je i jedna knjiga dovoljna da se postavi kamen medjash za potonje pisce, posebno one okrenute podzhanru negativnih tj. anti-utopija.

Jevgenij Zamjatin (1884–1937) znachajni je sovjetski pisac, pobornik liberalnih ideja, aktivni uchesnik drushtveno-politichkog i knjizhevog zhivota svog burnog vremena u kome je pripremana i izvedena Oktobarska revolucija, odnosno usledile godine stvaranja SSSR-a. Ratna previranja, sukobi ideja i koncepcija drushtvene izgradnje nagnali su Zamjatina da se posveti promishljanju nachina funkcionisanja svakodnevnog zhivota u nekoj buduc'noj drzhavi iz XXXII koja kao svoj cilj proklamuje dobrobit jedinki lishenih tereta neizvesne egzistencije, privatne svojine i oslobodjene lazhnog malogradjansko-puritanskog morala. U njegovoj viziji, pretochenoj u roman oslobodjene lazhnog malogradjansko-puritanskog morala. U njegovoj viziji, pretochenoj u roman „Mi”, primat kolektivnih interesa je nesporan. Pojedinci vishe nemaju imena vec' samo identifikacione brojeve, zhive u stanovima prozirnih zidova jer, naravno, nemaju shta da kriju, rade svoj posao, imaju organizovano slobodno vreme, ukljuchujuc'i i ljubavni zhivot. Naravno, otpadnika-buntovnika ima i u ovoj drzhavi sveopshte srec'e ali se oni, po nalogu vrhovnog Dobrochinitelja, kazhnjavaju operacijom na mozgu.

Zamjatin je roman pisao 1920. godine kada mlada boljshevichka drzhava josh nije stala na svoje noge te je stoga ubedljivost njegove mrachne vizije josh impozantnija. Roman se najpre pojavio kao ilegalni samizdat a 1924. godine je preveden na engleski i bio zapazhen, kao upechatljivo mishljena i napisano delo, u knjizhevnim krugovima. Protvnici komunistichke vlasti koristili su ga u propagandne svrhe shto je izazvalo osude pisca u Sovjetskom Savezu i rezultiralo Zamjatinovim emigriranjem u Pariz. Nesporna je chinjenica da svaka anti-utopija ima politichki nivo sagledavanja buduc'e drzhave (jer je drzhava neminovno politichka tvorevina), te da se ovaj segment chesto zloupotrebljavao u dnevne svrhe (zaboravljena je misao da nauchna fantastika nema zadatak da predvidja buduc'nost vec' da upozorava na moguc'e razvoje drushtva); Zamjatinov roman, medjutim, nije politikantski pamflet vec' pokushaj da se otkrije kakva bi bila sudbina jedinke u hipotetichnoj drzhavi, ispisana izuzetno ubedljivim ekspresivnim stilom i jezikom. Sve potonje anti-utopije preuzele su osnovne Zamjatinove postavke u gradnji pricha o drzhavama u vremenima koja dolaze.

(mart 2003.)

____
Ilija Bakic' • bakic@astronomija.co.yu
URI: http://static.astronomija.co.rs/ ... /zamjatin

Radovi J. Ivanovicha

• MI, 1920
• MЫ (ruski j.)
• WE (engleski j.)
• Ilustracije ka „MI”
  

O piscu na drugim jezicima

• „E. I. Zamяtin” (ruski j.)
• „E. I. Zamyatin” (engleski j.)