Jovan Dučić

Biografija

Jovan Dučić je bio srpski pesnik, književnik, pravnik, prvi ambasador u istoriji jugoslovenske diplomatije i akademik. Smatra se za jednog od najznačajnijih srpskih pesnika.

Rođenje

Oko datuma Dučićevog rođenja postoje sporovi i nejasnoće. Pero Slijepčević (srpski književni istoričar (1888 –1964) navodi da je Dučić rođen, najverovatnije, 1872. godine u Trebinju. Veći broj istraživača tvrdi da je rođen 1874. Svetozar Ćorović u svojim sećanjima navodi (prema M. Miloševiću, Rani Dučić) da je Dučićeva godina rođenja 1872. godine.

Datum rođenja bi mogao da bude 15. jun ili 15. jul. Srpska akademija nauka i umetnosti navodi da je to 17. februar 1871. godine. prema poslednjim otkrivenim podacima iz Protokola pravoslavne škole u Trebinju, navodi se da je Dučić rođen 27. juna 1873. godine u Hrupjelu kod Trebinja. Prema skorije pronađenim dokumentima smatra se da je rođen 15. februara 1874.

Školovaыe

Njegov otac Andrija umro je već 1875. godine u Dubrovniku, od posledica ranjavanja u Hercegovačkoj buni. Dve godine kasnije, po okončanju bune, majka Jovanka se sa još malim Jovanom vraća u Trebinje. Tu je završio osnovnu školu, a zatim se sa majkom 1884. godine preselio u Mostar, kod polubrata Riste Glogovca, imućnog trgovca, u čijoj je radnji Dučić radio kao pomoćnik, dok je istovremeno pohađao trogodišnju trgovačku školu. Posle završene trgovačke, iz Trebinja se preselio u Sarajevo i 1888. godine upisao je učiteljsku školu, koju je 1891. godine nastavio u Somboru gde je 1893. godine položio učiteljski ispit.

Učitelj

Tokom školske 1893/94. godine u Bijeljini je radio kao učitelj. Radeći u Bijeljini, po nalogu kotarskog predstojnika Černija, pretresen mu je stan i tom prilikom su u rukopisu pronađene dve pesme patriotskog sadržaja: „Oj Bosno“ i „Otadžbina“, zbog čega su ga Zemaljske vlasti u Sarajevu, u junu 1894. otpustile iz državne službe i zabranile obavljanje učiteljskog posla u srpskim osnovnim školama, na teritoriji cele Bosne i Hercegovine.

Leto je proveo u Mostaru, bez posla, a zatim su Zemaljske vlasti preinačile svoju odluku i postavile ga za nastavnika u srpskoj osnovnoj školi pri manastiru Žitomisliću, a kasnije za učitelja u Mostaru. Tu je osim učiteljevanja bio saradnik i urednik književnog lista „Zora“, čiji je idejni tvorac bio Svetozar Ćorović. Saradnici ovog lista su bili grupa tada mladih i talentovanih pesnika i pisaca, kao što su Aleksa Šantić, Osman Đikić, Atanasije Šola, Avdo Karabegović.

Studije u Ženevi

Sredinom 1899. godine odlazi u Ženevu da studira Filozofsko-istorijski fakultet, uz pomoć prijatelja iz Zore, a zatim dobija i stipendiju vlade Srbije. Tamo je izabran za predsednika udruženja naših studenata u Švajcarskoj. Jedno vreme je boravio u Parizu, gde se upoznao i sprijateljio sa Milanom Rakićem i čitajući pesme, ne znajući da su njegove, pohvalio ga i na indirektan način ga ohrabrio da piše pesme.

Odlikovan je Ordenom Svetog Save četvrtog reda, u Beogradu, ukazom od 20. oktobra 1904. godine. Diplomirao je oktobra 1906. godine na društvenim naukama.

Srpski pesnik

Prvu zbirku „Pjesme“ u aprilu 1901. godine su mu uredile i objavile kolege iz „Zore“. Dučić je za tu zbirku odabrao 93 pesme, od ukupno 212, koje je napisao od svoje četrnaeste godine. Zbirka je štampana u svega pedeset numerisanih primeraka, na naročitoj hartiji. Godine 1907. dobija službu u Ministarstvu inostranih dela Srbije, a već sledeće godine (1908), Srpska književna zadruga, u svom redovnom kolu, objavljuje drugu Dučićevu knjigu, takođe pod naslovom Pesme. Ovim dvema knjigama, kao i nekim objavljenim esejima, Dučić (uz Milana Rakića) postaje najuticajniji srpski pesnik s početka XX veka.

Diplomata

Uz pesnički i diplomatski rad, Dučić ne zaboravlja ni svoje moralne i nacionalne obaveze u vreme aneksije Bosne i Hercegovine. Dučićeva diplomatska karijera je u stalnom usponu (Carigrad, Sofija, Rim, Atina, Madrid). Kao diplomata od ugleda i značajan pesnik, Dučić je istaknuti nacionalni poslanik u teškim danima Prvog svetskog rata. Posle Prvog svetskog rata, Dučić je bio naš predstavnik u Ligi naroda, u Ženevi, pa poslanik u Kairu, Budimpešti, Bukureštu, Lisabonu i Madridu.

Godine 1939. poslednji put je boravio u Trebinju, prilikom osvećenja temelja nove gimnazije i spomenika herojima palim u Prvom svetskom ratu.

Rat

Drugi svetski rat zatekao ga je u Madridu, gde se od kraja maja 1940. nalazio na mestu kraljevsko-ministarskog poslanika. Pošto je još sredinom novembra 1940. akreditovan kod portugalske vlade, a svestan razvoja događaja i izvesnosti da će Franko u Španiji priznati takozvanu NDH, krajem jula 1941. otišao je za Lisabon. Zatim se na kratko vratio u Madrid da spakuje preostali deo zbirke knjiga, slika i drugih kolekcionarskih predmeta. Avgusta 1941. prešao je da živi kod svog rođaka Mihaila Dučića, u grad Geri, na obali Mičigenskog jezera u SAD. Time je završena njegova diplomatska karijera, koja je trajala više od 30. godina. Kao diplomata je radio u devet, a od toga je bio šef u 6 država i učestvovao u ukupno 13 misija. Kao moderni pisac, pesnik i diplomata je uživao veliki ugled u Evropi.

Zadužbina­rstvo

Dučić je imao viziju da od Trebinja učini grad-muzej na otvorenom. Tokom 1934. i 1935. Dučić je poslao nekoliko sanduka sa artefaktima i umetninama za gradski muzej u Trebinju. Najveći deo zbirke čine sarkofazi i skulpture. Dao je nacrt za spomenik "Herojima za slobodu" 1938. Biblioteci grada Trebinja poklonio je 5000 knjiga, od kojih mnoge imaju posvete značajnih srpskih književnika koje je Dučić poznavao.

Celog života je sakupljao umetničke slike. U svom testamentu sve slike i nameštaj je zaveštao Muzeju grada Trebinje. Nakon njegove smrti organizovana je aukcija na kojoj je glavnica zbirke rasprodana na aukcijama sa ciljem da se sakupe sredstva za izgradnju grobne crkve u Trebinju i prenošenje posmrtnih ostataka. Od čitave kolekcije tek dve slike iz 16. i 17. veka se danas nalaze u trebinjskom muzeju.

Privatni život

U jesen 1893. godine, na balu u tek sagrađenom hotelu Drina u Bijeljini, mladi i ambiciozni učitelj Dučić susreće tek svršenu učenicu Trgovačke škole Magdalenu Nikolić. S njom se tajno verio 5. novembra 1893. godine, a njihova prepiska će se nastaviti i nakon Dučićevog odlaska iz Bijeljine i prelaska u Mostar na učiteljovanje od 1895. do 1899. godine.

Jedan deo te korespondencije je sačuvan, kao i pismo koje je Dučićev prijatelj i pesnik Aleksa Šantić uputio Magdaleni 6. aprila 1901. godine moleći je da pomogne u prikupljanju pretplate za svoje Pesme. Ljiljana Lukić, profesorka u penziji, čuva u ličnom vlasništvu prepisku između Dučića i Magdalene.

Profesorka Ljiljana Lukić navodi da je Dučić kratko stanovao u kući Magdalene Nikolić koja je živela sa sestrom. Posle raskida sa Dučićem, Magdalena se zarekla da nikada više neće izaći iz kuće. „Kao kakva romaneskna heroina, živela je od uspomena i jedine srećne trenutke nalazila je u čitanju pisama i pesama čoveka koga je volela“, zaključuje profesorka Lukić. Dučićeva tajna verenica u amanet je ostavila da joj nakon smrti na spomenik uklešu sledeće reči, koje se i dan danas čitaju na bijeljinskom groblju: „Maga Nikolić-Živanović, 1874–1957, sama pesnik i pesnika Jove Dučića prvo nadahnuće“.

O stilu Jovana Dučića

Dučić je izuzetna pojava u srpskoj književnosti i kulturi. Prvenstveno lirski pesnik, Dučić je liričar i u pesmi i u prozi. U Dučićevim delima liričnost je primarna i u pesmama, i u putopisima, i u esejima u kojima se iskustva lirskog pesnika prepliću sa iskustvima kritičkog duha. Njegov pesnički rad se vremenom menjao. Posle 1903. godine napustio je jedanaesterac i osim kratkih stihova, na koje je prešao 1918. godine, do kraja je pisao jedino u dvanaestercu, u kome je sintaksu i melodiju doveo do savršenstva.

Nagrade

Sabrano iz raznih izvora. 2023.

Epilog

Dučić je umro na Blagovesti, 7. aprila 1943. godine, a sahranjen je na dan kada je izašla njegova poslednja zbirka pesama „Lirika“, 9. aprila 1943. u Geri, kasnije je prenet kod manastira Svetog Save u Libertvilu. U jesen 2000. godine njegovi posmrtni ostaci, uz sve državne počasti, prenete su u rodno Trebinje.

Najveći srpski pjesnik i diplomata, sahranjen je u crkvi Blagovještenja, Hercegovačkoj Gračanici, na brdu Crkvini. To je treća replika Gračanice sa Kosova u savremenoj srpskoj crkvi. Crkvina, brdo u istočnom dijelu Trebinja, odakle se širi vidik na grad i rijeku Trebišnjicu i mostove, kroz vijekove je predstavljalo uzvišenje hodočašća i mira. Nekada se tu nalazila crkva Svetog Mihajla, srednjevjekovna zadužbina kralja Milutina, a sada crkva Blagovještenja — Hercegovačka Gračanica.

Kratak cvideo prelepe(!) Hercegovačke Gračanice i Trebinja u pozadini. Koja je to lepota! Hercegovačka Gračanica Tako mogu da uživaju u večnom pokoju samo Petrovići i Dučići! A ovde je fantastična trodimenzionalna prezentacija same unutrašnjosti crkve Blagovještenje. Prezentacija crkve Blagovještenje

Epilog preuzet sa veb-sajta Eparhije Zahumsko-Hercegovačke i Primorske

Dela

Jednu knjigu pesama objavila mu je Srpska književna zadruga 1908. godine, a drugu u ograničenom izdanju je štampao 1912. godine. U „Srpskom književnom glasniku“ i „Čurčićevom almanahu“ je objavio nekoliko književnih rasprava i literalnih eseja, pesnička pisma iz Švajcarske, Španije i drugih mesta. Svoj književni opus uobličio je u „Sabranim delima“.

Sabrana dela

Postoji mnogo novijih i raznih izdanja sa nazivom „Sabrana dela“. Informacija o Najpoznatijim iz njih, može se pogledati na stranici „Sva sabrana dela“

Dela uglavnom preuzeta c Vikipedije, slobodne enciklopedije

Nekategori­zovana dela

Pod „nekategorizovana“ (uncategorized), imaju se u vidu dela koja iz bilo kog razloga nisu ušla u zvaničnu Dučićevu bibliografiju. Nekima tamo nije ni mesto (Katalog izložbe iz 2013. g. na primer) a neka su prosto noviji zbornici poštovaoca velikog pesnika i književnika.

Pesme

Pesme preuzete s veb-sajta za književnosti i poeziju Poezija suštine